Rodzaje progów gitarowych – wszystko co powinniście wiedzieć na temat!
Zanim zagłębimy się w tajniki świata progów, poznajmy pokrótce budowę progu oraz ustalmy wspólne nazewnictwo.
Próg zbudowany jest zazwyczaj ze stopu różnych metali i składa się z tzw. korony (Crown) i stopki – (Tang). (zdjęcie poniżej).
Najważniejsze parametry, o których będziemy mówić to twardość progu (hardness) oraz jego wymiary, tj. szerokość oraz wysokość. Podczas wymiany progów ważny jest również rozmiar samej stopki, jak i wielkość slotu, czyli rowka w podstrunnicy, na próg. O wymianie progów będziecie mogli poczytać w następnych wpisach na naszym blogu, w kolejnych artykułach poruszymy również kwestię szlifu progów. Zapisując się na nasz newsletter będziecie na bieżąco ze wszystkim.
Rodzaje progów gitarowych - materiały
Nie będziemy się cofać daleko do przeszłości, dlatego w naszym wpisie pominiemy materiały, które były używane dawniej do wyrobu progów, jak np. kość.
Odkąd zaczęto produkować struny z mieszanek metali, niezbędna też stała się produkcja odpowiednio twardych progów również.
Dziś metalowe progi są używane w różnych rodzajach instrumentów: gitarach akustycznych, elektrycznych, basowych, mandolinach, ukulele itd.
Progi niklowe (Nickel Silver)
Są nazywane także niklowo-srebrnymi (Nickel Silver) – jest to jeden z najcześciej stosowanych rodzajów progów na świecie. Jak się okazuje ogólne nazwy progów wcale nie wskazują dokładnie materiału z jakiego są zrobione. Progi te to głównie stop niklu, ale też miedzi i cynku – oczywiście w różnych proporcjach dla uzyskania miększego lub twardszego materiału.
– progi 12% (% udział niklu w stopie) – najmiększe (Hardness 120 – 145 HV), nie trudno się domyślić, że zużywają się dość szybko, jednakże wielu profesjonalnych muzyków ceni je za „ciepłe” brzmienie. Dlatego wybierają je godząc się z tym, że będą musieli robić częstsze wymiany progów. W naszej ofercie także posiadamy ten rodzaj progów.
– progi 18% – najpopularniejsza twardość tzw. Extra Hard (Hardness – 150-160 HV), stosowana w większości gitar fabrycznie produkowanych. Choć w tych najtańszych często zdarzają się dużo miększe progi – ale o tym może nieco później. Charakteryzują się przeciętną szybkością zużycia, która także zależy od materiału z jakiego wykonane są struny, ale też od wielu innych czynników, takich jak np. częstotliwość grania, rozmiar progów, siła w ręku, bendowanie itp.
– progi 25% – nowy rodzaj twardości. Są rozsądnym kompromisem pomiędzy stalowymi progami a standardowymi niklami (18%). Ze względu na zwiększoną twardość są mniej podatne na zużycie, ale brzmieniowo są zbliżone do standardowych nikli, być może nieco jaśniejsze w górnym paśmie częstotliwości, ale praktycznie różnica będzie niezauważalna. W naszej ofercie również znajdziecie już tego typu progi.
Progi mosiężne (Special Brass, Hardness 130-135 HV)
Najczęściej stosowane do instrumentów ze strunami z jelit zwierząt. Ostatnio widujemy coraz więcej basów z tego typu progami. Spora część muzyków twierdzi również, że dlatego najlepiej nadają się do instrumentów ze strunami nylonowymi np. gitar klasycznych. Twardość podobna do nikli 12%, jednakże zaniedbane mocno pokrywają się patyną. Z resztą wyżej wymieniane nikle też tego nie unikną.
Progi z brązu (Special Bronze, Hardness 170-180 HV)
Dość twarde a jednocześnie bardzo przyjemnie brzmiące. Często ich brzmienie określane jest jako bardzo szlachetne i naturalne. Brąz to materiał, z którego wykonuje się też dzwony (tak, te na dzwonnicach).
Progi z tytanu (Titanium, Hardness 300-340 HV)
Lekkie i nieco twardsze niż stal. Zalecane głównie do instrumentów klasycznych z nylonowymi strunami i z cienką metalową owijką. Nie polecamy ich do instrumentów z metalowymi strunami, niklowymi czy stalową owijką, głównie ze względu na brzmienie, które może być zdecydowanie za jasne i może powodować występowanie przydzwięków w wysokich częstotliwościach.
Progi ze stali nierdzewnej (Stainless Steel, Hardness 250-290 HV)
Ostatnio bardzo popularne. Duża twardość sprawia, że są bardzo trudne w obróbce. Ich wymiana to prawdziwa mordęga, a do tego bardzo szybko niszczą narzędzia lutnicze. Dla muzyków ważne jest jednak to, że praktycznie bardzo trudno je zgrać i nie trzeba ich w związku z tym w zasadzie wymieniać. Są dużo bardziej śliskie i świetnie sprawdzają się dla osób, które uwielbiają bendować. Do tego wszystkiego dochodzi wygląd, praktycznie zawsze błyszczące, nie szarzeją i nie rysują się tak łatwo. W związku z tym zawsze wyglądają dobrze.
Progi EVO GOLD
To mieszanka metali, na którą składają się głównie krzem, miedż, żelazo i tytan. To jeden z materiałów hypoalergicznych, oryginalenie stosowany do oprawek okularów dla osób z alergią na nikiel. Ich twardość to coś pomiędzy niklami 18% a stalówkami. Są bardzo popularne w serwisach gitarowych, szczególnie na Zachodzie.
Rodzaje progów gitarowych - rozmiary
No i tu dopiero zaczyna się zamieszanie. Od wielu lat, szczególnie za sprawą firmy Dunlop, pokutuje przekonanie, że progi dzielą się na małe (small), średnie (medium jumbo) oraz duże (jumbo). Nic bardziej mylnego. Rozumiemy, że jest to w miarę wygodna nomenklatura dla muzyków. Dzięki niej mogą wskazać przybliżoną wielkość ulubionych progów. Rzeczywistość jest jednak trochę bardziej skomplikowana i jednocześnie prostsza niż się wszystkim wydaje. Wystarczy do tego podejść pragmatycznie. Obecnie jest tak duży wybór progów, że samo hasło „medium jumbo” czy „jumbo” dla pracowników serwisu gitarowego może niewiele mówić. Wystarczy jednak zacząć posługiwać się dwoma podstawowymi wymiarami, a zrozumienie tego staje się dużo łatwiejsze.
W naszym warsztacie, przyjęliśmy następujące podejście: wystarczy zmierzyć wysokość i szerokość progu, aby z dużym prawdopodobieństwem ocenić jaki zamiennik zastosować lub jakiego nie stosować. Dodatkową zaletą tego podejścia jest fakt, że zmierzenie starych progów i rozmowa z właścicielem może precyzyjnie wskazać jakie nowe progi powinny być włożone do gitary lub jakie naszym zdaniem będą idealne.
Z naszego doświadczenia wynika, że najpopularniejsze szerokości progów to: 2,0mm – 2,3mm – 2,5mm – 2,7 mm – 2,8 mm, oraz 3,0 mm i szczerze mówiąc taka paleta szerokości zaspokaja potrzeby 99,9% klientów.
Nie można też zapomnieć o wysokości progów. Najczęściej zależą one też od szerokości, ale zazwyczaj występują w podobnych grupach i wahają się od około +-1 mm do 1,5 mm.
Najważniejsze żeby zapamiętać, że niekoniecznie szerszy próg oznacza, że będzie coraz wyższy. Na przykład próg o szerokości 2,5 mm – zazwyczaj u wielu producentów będzie miał wysokość około 1,3 mm, a próg o szerokości 2,3 mm, będzie miał wysokość 1,4 mm. Niby mało ale jednak bardzo znaczna różnica.
Kolejnym czynnikiem, który decyduje o tych parametrach jest oczywiście producent. Jednak z doświadczenia wiemy, że większość z nich stara się trzymać podobnych wymiarów i ich wariantów.
Rodzaje progów gitarowych - producenci
W początkach działalności Silent Scream stosowaliśmy głównie progi firmy Sintoms. Są to progi bardzo popularne ze względu na stosowanie dużej palety parametrów oraz dostępności. Aktualnie korzystamy głównie z progów firmy Jescar, ale są też inni producenci np. Jim Dunlop, Stew Mac, Sanko czy Polymet. Jak już wcześniej wspominieliśmy, nie ma jednego wspólnego nazewnictwa progów, więc każdy z producentów stosuje swoje, najczęściej unikalne podejście w tej kwestii.
Firma Jeskar na przykład stosuje prostą logikę nazywając progi numeracją nawiązującą do ich wysokości i szerokości, ale w calach. Dla nas oczywiście jest to nieco utrudnione z uwagi na niestosowanie skali metrycznej. Na szczęście większość producentów w specyfikacji każdego rodzaju progów zamieszcza wymiary podane w milimetrach. Dunlop z kolei zastosował numerację, do której stworzył tabelę z podaniem konkretnych wymiarów dla danego modelu progów. Firma Stew Mac stosuje z kolei podział na typy określone jako Narrow, Medium i Wide.
Niby proste a jednak skomplikowane 🙂
Zapraszamy do zapisania się na nasz newsletter, dzięki niemu będziecie na bieżąco z wszelkimi Ważnymi dla Was informacjami, które pozwolą Wam lepiej zrozumieć Wasze instrumenty.
